Ngày 5/3/2025, Genlife đưa tin về kế hoạch đầy tham vọng của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Việt Nam: đến năm 2035, toàn bộ học sinh và sinh viên trên cả nước sẽ được học tiếng Anh như một ngôn ngữ thứ hai. Đây là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm nâng cao năng lực ngoại ngữ, đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế và chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, mục tiêu này không chỉ là một bước tiến lớn mà còn đặt ra hàng loạt câu hỏi về tính khả thi, thách thức triển khai và tác động thực tế đến hệ thống giáo dục Việt Nam.
Mục tiêu đầy tham vọng: Tiếng Anh không chỉ là môn học
Theo dự kiến của Bộ GD&ĐT, từ năm 2035, chương trình tiếng Anh sẽ không còn dừng lại ở việc dạy như một môn học thông thường mà sẽ trở thành công cụ giao tiếp thực thụ, tương tự cách một ngôn ngữ thứ hai được sử dụng ở các quốc gia đa ngữ như Singapore hay Philippines. Điều này đồng nghĩa với việc học sinh không chỉ học ngữ pháp, từ vựng mà còn phải sử dụng tiếng Anh trong các tình huống thực tế, từ giao tiếp hàng ngày đến học tập các môn học khác. Đây là bước đi phù hợp với xu hướng toàn cầu hóa, khi tiếng Anh ngày càng trở thành "chìa khóa" mở ra cơ hội nghề nghiệp và tiếp cận tri thức quốc tế.
Tuy nhiên, để đạt được điều này, hệ thống giáo dục cần một cuộc "đại tu" toàn diện. Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh rằng Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm quốc tế, từ cách xây dựng chương trình đến việc đào tạo giáo viên và đầu tư cơ sở vật chất. Ông cũng kêu gọi sự tham gia của các nguồn lực xã hội hóa để giảm tải ngân sách nhà nước. Đây là một ý tưởng hợp lý, nhưng cũng cho thấy thực tế rằng Việt Nam đang đứng trước một bài toán phức tạp, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bên liên quan.
Thách thức lớn: Cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên
Một trong những rào cản lớn nhất để hiện thực hóa mục tiêu này là tình trạng thiếu hụt cơ sở vật chất và giáo viên chất lượng cao. PGS.TS Nguyễn Văn Trào, Hiệu phó Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, chỉ ra rằng cần làm rõ vai trò của các trường sư phạm trọng điểm trong việc xây dựng chương trình và bồi dưỡng giáo viên. Hiện tại, số lượng giáo viên tiếng Anh đạt chuẩn tại Việt Nam còn hạn chế, đặc biệt ở các vùng nông thôn và miền núi, nơi cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin còn yếu kém. Việc thiếu thiết bị học tập hiện đại và môi trường thực hành ngôn ngữ cũng khiến học sinh khó phát triển kỹ năng giao tiếp thực tế.
Phân tích sâu hơn, có thể thấy khoảng cách giữa các khu vực đô thị và nông thôn sẽ là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến sự thành công của kế hoạch này. Tại các thành phố lớn như Hà Nội hay TP.HCM, học sinh đã có điều kiện tiếp cận tiếng Anh từ sớm qua các trung tâm ngoại ngữ và trường quốc tế. Trong khi đó, ở vùng sâu vùng xa, nhiều em thậm chí không có sách giáo khoa đầy đủ, chưa nói đến việc học tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai. Nếu không có chính sách đầu tư cân bằng, mục tiêu 100% có thể chỉ đạt được trên danh nghĩa, mà không thực sự đảm bảo chất lượng đồng đều.
Tiếng Anh thành văn hóa: Liệu có khả thi?
Ông Đỗ Tuấn Minh, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Ngoại ngữ (Đại học Quốc gia Hà Nội), nhấn mạnh rằng để tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, nó phải được biến thành một phần của văn hóa và môi trường học đường. Điều này đòi hỏi thay đổi tư duy từ cách dạy học truyền thống – tập trung vào điểm số và thi cử – sang việc khuyến khích học sinh sử dụng tiếng Anh một cách tự nhiên. Ví dụ, các trường có thể tích hợp tiếng Anh vào các môn học khác như Toán, Khoa học, hoặc tổ chức hoạt động ngoại khóa bằng tiếng Anh để tạo môi trường thực hành liên tục.
Tuy nhiên, đây cũng là điểm gây tranh cãi. Việt Nam có bản sắc văn hóa mạnh mẽ với tiếng Việt là ngôn ngữ mẹ đẻ, và việc đẩy mạnh tiếng Anh có thể khiến một số người lo ngại về nguy cơ "xói mòn" bản sắc dân tộc. Kinh nghiệm từ Singapore cho thấy, khi tiếng Anh được chọn làm ngôn ngữ chính thức trong giáo dục, đã vấp phải phản đối mạnh mẽ từ cộng đồng người Hoa. Việt Nam cần cân nhắc kỹ lưỡng để vừa hội nhập quốc tế, vừa bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.
Giải pháp nào để biến giấc mơ thành hiện thực?
Để đạt mục tiêu vào năm 2035, Việt Nam cần một lộ trình rõ ràng và thực tế. Thứ nhất, cần tăng cường đào tạo và tuyển dụng giáo viên tiếng Anh đạt chuẩn quốc tế, đồng thời nâng cấp cơ sở vật chất, đặc biệt ở các khu vực khó khăn. Thứ hai, chương trình học cần được thiết kế lại để ưu tiên kỹ năng nghe, nói, thay vì chỉ tập trung vào ngữ pháp như hiện nay. Thứ ba, cần khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp và tổ chức quốc tế trong việc cung cấp tài liệu, công nghệ và nguồn lực giảng dạy.
Ngoài ra, việc thay đổi nhận thức của phụ huynh và học sinh cũng rất quan trọng. Tiếng Anh không nên chỉ được xem là "môn học để thi", mà là kỹ năng sống còn trong thời đại mới. Các chương trình thí điểm như mô hình dạy Toán và Khoa học bằng tiếng Anh tại TP.HCM có thể là tiền đề để nhân rộng trên cả nước, nhưng cần được đánh giá kỹ lưỡng về hiệu quả trước khi triển khai đại trà.
Kết luận: Hành trình dài đòi hỏi quyết tâm lớn
Mục tiêu đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai cho 100% học sinh vào năm 2035 là một tham vọng đáng ghi nhận, nhưng không hề dễ dàng. Nó đòi hỏi không chỉ sự đầu tư lớn về tài chính và nhân lực, mà còn là sự thay đổi tư duy sâu sắc trong toàn xã hội. Nếu thành công, Việt Nam có thể tạo ra một thế hệ trẻ tự tin hội nhập quốc tế, nâng cao vị thế đất nước trên trường toàn cầu. Nhưng nếu thất bại, đây có thể chỉ là một kế hoạch "đẹp trên giấy". Hành trình 10 năm tới sẽ là bài kiểm tra lớn cho ngành giáo dục Việt Nam – một bài kiểm tra mà cả nước đều mong chờ câu trả lời tích cực.
.png)